راه های کاهش وابستگی اقتصاد کشور به نفت خام

راه های کاهش وابستگی اقتصاد کشور به نفت خام شامل پرهیز از واردات بی رویه و بازگشت به سیاست تولید داخل، سرمایه گذاری بر نیروی انسانی متخصص و لزوم جداسازی درآمد نفت از حساب بودجه می‌شود. البته راه‌های متعددی برای دوری از بیماری هلندی وجود دارد.

خروج از اقتصاد نفتی به پیش گیری یا معکوس کردن افزایش ارزش واقعی پول رایج وابسته است.این امر مستلزم پول رایج،همراه با مازادهای بودجه دولت به همراه خودداری شدید بانک مرکزی از ایجاد پول است،که هر دو باعث مهارتورم می شوند.دولت نیازمند مقاومت در برابر تقاضای در حال گسترش و پس انداز درآمدهای تازه به دست آورده به منظور فراهم آوردن زمان کافی برای برنامه ریزی معقولانه و شناسایی طرحهای با درآمد بالا است.

وفور منابع طبیعی در هر کشوری موهبت محسوب می شود نه بلا.اثرات مخرب درآمدهای حاصل از صدور نفت خام غیر قابل انکار است،اما آنچه موجب می شود منابع طبیعی به مثابه آفت یا بلا عمل کنند،نحوه استفاده از درآمدهای ارزی حاصل از فروش و صادرات آنهاست.کشورهایی که با بهره گیری خردمندانه از این موهبت توانسته اند از دستاوردهای مثبت آن بهره مندشوند دچار این اثرات مخرب نمی شوند.

چرا اقتصاد ایران چنین است و چه عواملی باعث میشوند که برخلاف تلاش مسئولان، نتوانیم از این چرخه معیوب اقتصادی رهایی یابیم ؟

در کشور ایران کل نظام اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی به میزان و چگونگی تخصیص هزینه های دولت وابسته است. بالغ بر ۴۵% بودجه عمومی دولت، مختص هزینه های جاری است که از طریق درآمدهای نفتی تامین میشود. بنابراین کاملا روشن است که اقتصاد ایران متکی به نفت بوده و این موضوع موجب ایجاد یک سیستم کاملا رخوت زده و بی تحرک میگردد که تنها به پول نفت دلخوش است .

اما نمونه راهکارهایی که برای رهایی اقتصاد از منابع نفتی و قطع وابستگی بودجه به نفت وجود دارند عبارتند از :

لزوم جداسازی درآمد نفت از حساب بودجه و التزام به هزینه کرد آن فقط در جهت سرمایه گذاری مولد

پرهیز از واردات بی رویه و بازگشت به سیاست تولید داخل ( خودکفایی _ حداقل در محصولات اساسی و راهبردی )

ارتقای بنیان های تولید و کمک به تغییرات استراتژی تولید از نفتی به تولید تجاری و دانش پایه ، بخصوص در بخش کشاورزی

سرمایه گذاری بر روی نیروی انسانی متخصص ، متعهد و عملگرا و حمایت مستمر از پژوهش های کاربردی

تعهد به اجرای سیاست های راهبردی و گزاره های برنامه های مصوب در افق چشم انداز و برنامه های میان مدت

استقلال بانک مرکزی و کنترل نقدینگی

هماهنگی کامل بین سیاستگذاران کشور و مدیران اقتصادی

با درنظر گرفتن اقتصاد مقاومتی به عنوان مدل متناسب با اقتصاد ایران، نمیتوان راهکار سرمایه گذاری در بورسهای بین المللی را راهکار کاهش وابستگی اقتصاد به نفت خام برشمرد؛ بلکه باید از نفت به عنوان ابزاری در جهت وابسته سازی کشورهای منطقه و کشورهای همسو و تعریف همکاری های اقتصادی در پروژه های پربازده و بااولویت در کشورهای هدف بهره برد و با تمرکز بر منابع نفتی مشترک و توسعه صنایع پالایشگاهی و پتروشیمی‌ از هدر رفت بخش عظیمی از سرمایه‌های کشور جلوگیری نمود.